Με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε μια κατάσταση θλίψης και μελαγχολίας που συνήθως είναι παροδική. Από την άλλη η κλινική κατάθλιψη είναι μια κατάσταση παθολογικής θλίψης, που συνοδεύεται από σημαντική μείωση του αισθήματος προσωπικής αξίας και από την επώδυνη συνείδηση της επιβράδυνσης των νοητικών, ψυχοκινητικών και οργανικών διαδικασιών. Χαρακτηρίζεται από συμπτώματα που διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες και είναι τόσο σοβαρά ώστε να επεμβαίνουν στην καθημερινότητα ενός ατόμου. Πρόκειται για μια κοινή και σοβαρή διαταραχή της ψυχικής διάθεσης, μια ψυχική ασθένεια που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα με αντίκτυπο στα συναισθήματα, στις σκέψεις και στις καθημερινές δραστηριότητες όπως τον ύπνο, το φαγητό και την εργασία. Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που αν και ιάσιμη, μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην απόπειρα αυτοκτονίας. Στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί τα περιστατικά μείζονος κατάθλιψης κατά την περίοδο της κρίσης.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η κατάθλιψη;
Αρχικά, για να διαγνωστεί κάποιος με κατάθλιψη, θα πρέπει να εμφανίζει συμπτώματα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη κυρίως παρουσιάζει μια βαθιά θλίψη και αισθάνεται πως όλα είναι μάταια, γι’ αυτό και χάνει τα ενδιαφέροντά του, την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του. Πολλές φορές αυτά συνοδεύονται από οργανικά συμπτώματα όπως απώλεια όρεξης, αϋπνία, σωματική αδυναμία και άγχος, αλλά και αδυναμία συγκέντρωσης της προσοχής, ενοχές και αυτοκτονικό ιδεασμό.
Μείζων κατάθλιψη
Η συχνότερη μορφή είναι η μείζων κατάθλιψη, η οποία ξεκινάει με ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι η καταθλιπτική διάθεση στη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας σχεδόν κάθε μέρα, που αποκαλύπτεται είτε από υποκειμενική αναφορά ή από παρατηρήσεις τρίτων ατόμων, σημαντική ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης για τις δραστηριότητες, σημαντική μεταβολή του σωματικού βάρους δίχως περιορισμό ή αύξηση της τροφής, αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε μέρα, ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση, κόπωση ή έλλειψη ενεργητικότητας, αίσθημα ματαιότητας, μείωση της ικανότητας σκέψης ή συγκέντρωσης και επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου, φόβος θανάτου και αυτοκτονικός ιδεασμός. Εάν τουλάχιστον 5 από τα παραπάνω συμπτώματα εμφανιστούν σε διάρκεια 2 εβδομάδων τότε έχουμε ένα καταθλιπτικό επεισόδιο.
Χρόνια κατάθλιψη
Ένα μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο είναι πολύ πιθανό να εξελιχθεί σε χρόνιο, αφού ο κίνδυνος για δεύτερο είναι περίπου 50% και μετά το τρίτο επεισόδιο ο κίνδυνος για τέταρτο φτάνει το 90%! Οι χρόνιες μορφές της κατάθλιψης φτάνουν το 10%-30% των καταθλιπτικών διαταραχών και ακόμα και μετά την ύφεση των συμπτωμάτων, πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν όπως πριν στην οικογένεια ή στην εργασία τους. Για την αποφυγή των χρόνιων επεισοδίων έχει πολύ μεγάλη σημασία η έγκαιρη και δραστική θεραπεία από το πρώτο επεισόδιο.
Παραληρητική κατάθλιψη
Η παραληρητική κατάθλιψη είναι η βαρύτερη μορφή και σπανιότερη μορφή κατά την οποία ο ασθενής εισέρχεται στην ψύχωση, έχει παραισθήσεις πένθιμων φωνών, κλάματος κλπ. Ή οπτικές παραισθήσεις που έχουν να κάνουν με τον θάνατο.
Εποχιακή κατάθλιψη
Είναι μια πάθηση συχνότερη στις βόρειες χώρες και συνδέεται με την μειωμένη ηλιοφάνεια. Οι ασθενείς ωφελούνται από την φωτοθεραπεία, όπως για παράδειγμα θεραπεία με δόσεις 2500-10000 Lux για περίπου 30’ την ημέρα κυρίως τις πρωινές ώρες.
Άτυπη κατάθλιψη
Η άτυπη κατάθλιψη αφορά περίπτωση συμπτωμάτων όπως βουλιμία, υπερφαγία, λαχτάρα για υδατάνθρακες, υποχονδριακές ενασχολήσεις, αδικαιολόγητες απουσίες από τη δουλειά, μειωμένη σχολική απόδοση, κοινωνική απόσυρση ή υπερυπνία.
Επιλόχεια κατάθλιψη
Είναι η κατάθλιψη μετά τον τοκετό και εμφανίζεται περίπου στο 10% των μητέρων.
Είναι μια μορφή που δεν υποχωρεί χωρίς θεραπεία. Οι παράγοντες που ευθύνονται μπορεί να είναι οι μεγάλες ορμονικές αλλαγές μετά τον τοκετό και στην περίοδο της λοχείας, το ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό διαταραχών του συναισθήματος, η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, οικονομικά αίτια, οι νέες ευθύνες κ.α.
Καταθλιπτική Ψευδοάνοια
Μπορεί να διαγνωστεί με ερωτήσεις στις οποίες διαπιστώνονται μεταβολές της ενεργητικότητας, της όρεξης, του ύπνου, το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης. Σε ηλικιωμένους ασθενείς και σε ασθενείς με προϋπάρχουσα άνοια, η κατάθλιψη μπορεί να εκφράζεται ως γνωσιακή δυσλειτουργία και η διαταραχή της διάθεσης να καλύπτεται.
Σε τι οφείλεται η κατάθλιψη;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αίτια για την κατάθλιψη και ούτε είναι πλήρως κατανοητή. Ωστόσο υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να κάνουν ορισμένους ανθρώπους πιο επιρρεπείς, όπως είναι συγκεκριμένα θλιβερά γεγονότα, μια βιοχημική ανισορροπία στον εγκέφαλο, ψυχολογικοί παράγοντες ή και γενετική σύνδεση όταν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη είναι πιο εύκολα θεραπεύσιμη σε σύγκριση με άλλες ψυχικές ασθένειες. Οι περισσότεροι άνθρωποι δέχονται φαρμακευτική αγωγή και/ή ψυχολογική συμβουλευτική. Η υποστήριξη από την οικογένεια, φίλους αλλά και ομάδες αυτό-βοήθειας μπορούν επίσης να βοηθήσουν σημαντικά. Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από σοβαρής μορφής κατάθλιψη περιμένουν πολύ καιρό πριν αναζητήσουν κάποια θεραπεία ή δεν την αναζητούν καν. Τα κοντινά τους πρόσωπα είναι προτιμότερο να προσπαθήσουν να τους ακούν και να προσφέρουν υποστήριξη παρά να έρχονται σε αντίθεση μαζί τους ή να αλλάζουν θέμα.